ابک‌تاب

اطلاعات کتاب‌شناختی

میلر، لیزا (2015 م)، کودک ؛ دانش نوپدید درباره در زمینه فرزندپروری برای بهبودی و شکوفایی پایدار، انتشارات سنت مارتین.

Miller, Lisa (2015), The Spiritual Child: The New Science on Parenting for Health and Lifelong Thriving, St. Martin's Press.

برخی از ایرانیان این روزها در مرگ اندوه‌بار نزدیکانشان، سوگوارَند و بسی از این درگذشتگان، کودکانی دارند که در آستانه زندگی‌شان، فقدان عزیزان خود را تجربه می‌کنند. درباره بیماری‌ها و دشواری‌ها و نابودی‌ها و ناداری‌های جهان به کودکان چه باید گفت؟

 برخی از بزرگ‌سالان در چنین اوضاع و احوالی، چند دروغ مصلحت‌آمیز کلیشه‌ای در آستین دارند و همان‌ها را تکرار می‌کنند:

یکی اینکه فلانی به سفر رفته است و روزی برمی‌گردد» و دیگر اینکه خداوند فلانی را بسیار دوست می‌داشت و اکنون او را نزد خودش برده است». اولی وعده کژی است که هرگز وفا نخواهد شد و افزون بر دروغ‌گو شدن گوینده نزد کودک، حس انتظار و امیدواری بی‌هوده را در او پدیدار می‌کند و دومی، دروغ بزرگ‌تری است که به بدنامی خداوند می‌انجامد و کودک از چنان نسبتی، چنین استنتاج خواهد کرد: پس آنان که مانده‌اند و نرفته‌اند، محبوب خدا نیستند!

لیزا جین میلر روان‌شناس بالینی و معنویت‌پژوه امریکایی معاصر در کتاب کودک معنوی، در پاسخ به آن پرسش می‌گوید:

پاسخ انعطاف‌پذیر (واقع‌بینانه) به موقعیت‌های منفی و ناخواسته، فرد [کودک] را در موقعیت‌های مشابه بعدی مقاوم‌تر می‌کند. بر پایه این دیدگاه، مواجهه با اضطراب یا چالشِ فقدان (از دست دادن) به معنای این است که زندگی را دریاب! برای بیرون رفتن از چارچوب زندگی بیهوده تلاش نکن! به ژرفا برو و معنا را بیاب! فرصت‌های پیش‌بینی نشده را هم ببین! و درِ دیگری را در زندگی باز کن! . نام این روی‌کرد به مشکلات، تسلیم» [1] است که به پدید آمدن حس اتحاد با جهان در انسان می‌انجامد [2].

تسلیم؛ یعنی پذیرش واقعیت‌های شیرین و تلخ و ساختار جهان که متون مقدس از آنها و انگیزه‌های آنها خبر داده‌اند. قرآن را بنگرید که می‌گوید: آدمی را در [دل] دشواری پدید آورده‌ایم» [3] و تورات را بنگرید که می‌گوید: او [خداوند] همچون پالایش‌گر نقره خواهد نشست و . [مردمان] را چون طلا و نقره تصفیه خواهد کرد [4]. با توجه به سن عقلی کودکان، اکنون یا آینده می‌توان از انگیزه دشواری‌ها؛ یعنی امتحان و افتتان خداوند با آنان سخن گفت، اما از اکنون باید کاری کرد که در عقلانیت نظری‌شان واقع‌گرا باشند و البته با حفظ امنیت روانی‌شان، بدانند که جهان آسایش‌گاه» نیست، بلکه هر دَم غمی نو به مبارک‌باد آدمی می‌آید و دنیا دائم آبستن حادثه ناگوار است.

پانوشت

1. surrender.

2. Lisa Miller, The Spiritual Child: The New Science on Parenting for Health and Lifelong Thriving, P313.

3. بلَد، 4.

4. ملاکی، 3: 3.

این تارنما را در اینستاگرام دنبال کنید!

#ابک
#الهیات_برای_کودکان
#مرگ
#کرونا

اطلاعات کتاب‌شناختی

ژوبرت، کلر (1388)، خداحافظ را پیر، تهران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

سرچشمه انگاره داستان خداحافظ را پیر، نوشته کلر ژوبرت، این روایت منسوب به پیامبر اسلام است:

ما شبّهت خروج المؤمن من الدّنیا إلّا مثل خروج الصّبی من بطن أمّه من ذلک الغمّ و الظلمة إلى روح الدّنیا»؛ بیرون شدن مؤمن را از دنیا به چیزی جز بیرون آمدن نوزاد از شکم مادرش تشبیه نمی‌کنم؛ یعنی [نوزاد] از اندوه و تاریکی آن‌جا به آسودگی دنیا می‌رسد [1].

کتاب با روی‌کردی هستی‌شناختی (فلسفی) نه دین‌شناختی (الاهیاتی)، در شناسایی پدیده مرگ» به کودکان می‌کوشد، اما با توجه به خاستگاه انگاره اصلی‌اش (تشبیه یاد شده از پیشوای دینی مسلمانان) و با توجه به ماهیت مرگ در ادیان ابراهیمی (وفات در برابر فوت)، الاهیاتی به شمار می‌رود.
بسیاری از فعالان فبک این کتاب را تعریف و توصیه می‌کنند، اما از دید من به پنج نقص (کمبود) و دو نقیصه (آسیب) دچار است که درباره آنها به تفصیل در کلاس ادبیات دینی کودکان و نوجوان» سخن گفته‌ام. اکنون فقط به یک نقص بدین شرح اشاره می‌کنم:

نویسنده کودک و نوجوان باید با کفش‌های مخاطبانش راه برود؛ یعنی به زبان آنان بیاندیشد نه اینکه فقط به زبان آنان بنویسد. برخی از نویسندگان کودک، فقط به زبان کودکانه می‌نویسند. اندیشیدن به زبان کودکانه؛ یعنی محسوس کردن امر معقول با شگرد تشبیه و استعاره نه معقول کردن امر محسوس. با این فرض، کودک باید از تجربه مشبَه به» (چیزی که بدان تشبیه می‌شود) برخوردار باشد وگرنه، تشبیه بی‌حاصل، بلکه مضر خواهد بود. را پیر در این کتاب مرگ خودش را رفتن از دنیا» می‌نامد که انگاره‌ای مبتنی بر آموزه‌های الاهیات ادیان ابراهیمی درباره چیستی مرگ است:

را پیر دست‌های لرزانش را نشان داد و گفت: ببین چه قدر پیر و خسته شده‌ام. گمانم وقت آن رسیده که از این دنیا بروم. تک با تعجب و نگرانی پرسید: از این دنیا بروی؟ اما به کجا؟ را پیر آرام خندید و گفت: به یک دنیای دیگر؛ یک دنیای ناشناخته (ص ).

را می‌میرد و پس از مرگ به خواب تک می‌آید و به او می‌گوید:

اشک‌هایت را پاک کن! یادت است می‌ترسیدی به دنیا بیایی؟ فکر می‌کردی که شکم مادر بهترین جای برای ماندن است؟ . اما اشتباه می‌کردی. وقتی به این دنیا آمدی دیدی که چه قدر بزرگ‌تر و قشنگ‌تر است؛ مگر نه؟ تک سر تکان داد و گفت: بله.

نکته اصلی این است که مخاطب کتاب نمی‌تواند بگوید: بله». یادآوری خاطره تولد فقط در دنیای داستان و خیال ممکن است. این تشبیه از عنصر تناسب» برخوردار نیست؛ زیرا مخاطب اصلی این تشبیه بزرگ‌سالی است که تولد دیگران را تجربه کرده است.

1. ابوالقاسم پاینده، نهج الفصاحة، ص 700.

این تارنما را در اینستاگرام دنبال کنید!

#ابک

#ابک‌تاب

#الهیات_برای_کودکان

اطلاعات کتاب‌شناختی
انتشارات آب‌های آزاد (2014)، خدا و مهتاب لالا؛ به دنبال معنویت در کتاب‌های داستانی برای کودکان
 

Open Waters Publishing (2014), God and Goodnight Moon: Finding Spirituality in Storybooks for Children,

این کتاب مصداق هفت کتاب در یک کتاب» است؛ زیرا ناشر محترم، آن را بر پایه درون‌مایه چند کتاب داستانی محبوب کودکان فراهم آورده است. همه این کتاب‌ها روحی و پیامی معنوی در بردارند. مخاطب کتاب، کودکان پیش‌دبستانی و ابتدایی‌اند.

نام و نشان این هفت کتاب به ترتیب تاریخی چنین است: 1. مهتاب لالا [1] نوشته مارگارت ویز براون [2] با موضوع اعتماد به #طبیعت و اعتماد به زندگی به‌رغم تغییر ذاتی آن؛

2. روز برفی [3] نوشته عزرا جک کیتز [4] با موضوع #اندوه و #امید و شروع دوباره؛

3. لحاف چل‌تکه [5] نوشته والری فلورنوی [6] با موضوع #خانواده» و #عشق به اعضای آن و مراقبت از آنان؛

4. خرگوش مخملی [7] نوشته مارگری ویلیامز [8] با موضوع تأثیر #عشق در واقعی شدن دنیای مجازی و محوریت عاشقی در انسان شدن انسان؛

5. قلم‌موی خدا [9] نوشته سندی آیزنبرگ ساسو [10] با موضوع تصور استعاری کودکان درباره خداوند و #صلح_کل؛

6. داستان رابی بریج [11] نوشته رابرت کا [12] با موضوع #تبعیض_نژادی» و امیدواری و ایمان به خداوند برای چیرگی بر دشواری‌ها؛

7. این کلاه من نیست [13] نوشته جان کلاسن [14] با موضوع پایدار نبودن کار بد.

نسبت #معنویت_برای_کودکان با #الهیات_برای_کودکان، همچون نسبت اخلاق (#Morality) با دانش اخلاق (#Ethics) است. مفهوم خدا (#امر_قدسی) کانون ادیان شمرده می‌شود، اما معنویت مفهومی فربه‌تر و فراتر از دین است؛ یعنی می‌توان از راهی جز دین‌های نهادی، به #معنویت دست یافت و این کتاب به‌رغم ثبت کردن نام خداوند» بر پیشانی‌اش، راه‌هایی را برای دست‌یابی به #معنای_زندگی نشان می‌دهد که بیش‌تر در دین‌های شخصی نمایان می‌شوند.

به هر روی، موقعیت‌هایی برای درنگ درباره معنا و #غیب» و عیب جهان در داستان‌های این کتاب ترسیم و تصویر شده‌اند که خواننده کودک را به درنگ وامی‌دارند و همین درنگ‌آمیز بودنشان سودمند است.

پانوشت

1. Goodnight Moon (1947).
2. Margaret Wise Brown.
3. The Snowy Day (1962).
4. Ezra Jack Keats.
5. The Patchwork Quilt (1985).
6. Valerie Flournoy.
7. The Velveteen Rabbit (1922).
8. Margery Williams.
9. God's Paintbrush (1992).
10. Sandy Eisenberg Sasso.
11. The story of Ruby Bridges (1995).
12. Robert Coles.
13. This is Not My Hat (2012).
14. Jon Klassen.
 

#ابک
#ابک‌تاب